Natuurhoorn

Natuurhoorniste Isabelle Roelofs

Natuurhoorniste

Een professionele natuurhoorniste bij uw uitvoering? Bel Isabelle Roelofs!

Hoe is de natuurhoorn ontstaan?

De geschiedenis van de hoorn begon in de oudheid. De eerste hoorns waren de hoorns van dieren, waar de hoorn zijn naam aan te danken heeft.
Waarschijnlijk heeft men per toeval ontdekt dat hier geluid uit kon komen toen zij het uiteinden verwijderden en erop bliezen.
Het geluid op een hoorn ontstaat doordat de lippen gaan trillen tijdens het blazen. Oude hoorns werden gebruikt signalen door te geven.

Sommige hoorns waren uitgerust met vingergaten. Op andere hoorns konden slechts een beperkt aantal tonen worden gespeeld. Door de spanning van de lippen te veranderen, verandert de toonhoogte van de hoorn. Als de lippen strakker op elkaar staan, is de frequentie van de trilling hoger, resulterend in een hogere toonhoogte. Hetzelfde geldt voor lage tonen. Op deze manier was het mogelijk om de natuurtonen te spelen.
Later ontstonden hoorns van metaal, zoals jachthoorns en posthoorns. In de middeleeuwen werden hoorns bijna uitsluitend gebruikt voor signalen, jacht en militaire activiteiten. De hoorns werden in deze periode dus nog niet voor muziek gebruikt.

Toen men ontdekte hoe ze het metaal konden buigen, werden de hoorns langer doordat ze werden opgerold.
Tijdens de Barokperiode werden de jachthoorns opgenomen in het orkest. Er werden hoorns van verschillende groottes werden gemaakt, zodat de tonen die ze konden spelen overeenkwamen met de toonsoort van het stuk. Vervolgens ontstond de natuurhoorn.

De hoornist had niet langer verschillende hoorns nodig om in de juiste toonsoort te spelen, hier waren verschillende stembeugels voor in verschillende maten, zodat er voor elke toonsoort een overeenkomstige boog is. Dit bepaalt de grondtoon van het instrument.

Hoe groter de stembeugel, hoe langer het instrument, resulterend in een lagere grondtoon. Dankzij de 'stop techniek' (het maken van verschillende tonen door verschillende handposities in de beker van de hoorn te gebruiken) konden alle tonen op de natuurhoorn worden gespeeld. Er was echter een verschil in geluid merkbaar tussen de open en gesloten tonen.

Toen de natuurhoorn niet zo praktisch bleek te zijn als aanvankelijk gedacht, begonnen bouwers van muziekinstrumenten andere mogelijkheden te bedenken.
Het ventiel werd uitgevonden in 1815 door de Duitse hoornist Heinrich David Stölzel, die het later in 1818 samen met de Duitse hoornspeler en instrumentenbouwer Friedrich Blühmel patenteerde.

Door op een ventiel te drukken, wordt een extra buislengte aan het instrument toegevoegd. Het instrument wordt iets langer en daardoor dus lager.
Het eerste ventiel verlaagt de toonhoogte met een hele toon, het tweede ventiel met een halve toon en het derde ventiel met anderhalve toon.

Zo werd het mogelijk om alle chromatische tonen te spelen zonder dat de rechterhand hierbij nodig was. In de loop van de tijd zijn enkele kleine aanpassingen gedaan en uiteindelijk werd de hoorn wat het vandaag de dag is.
De hand is altijd in de beker gebleven, mede doordat de overgang van natuurhoorn naar ventielhoorn niet van de ene op de andere dag plaatsvond. Natuurhoornspelers waren gehecht aan hun vertrouwde hoorn met zijn verschillende klankkleuren waardoor er behoorlijk wat weerstand is geweest voordat de ventielen volledig geaccepteerd werden. In het begin werden de ventielen alleen gebruikt wanneer dit echt nodig was. De ventielen werden pas gebruikt als iets op natuurhoorn niet mogelijk was. Na de acceptatie van de ventielen, is de hand altijd in de beker gebleven. Dit is niet meer nodig om de toonhoogte te bepalen, maar het kan nog steeds worden gebruikt voor bepaalde effecten. Ook kan je de intonatie verbeteren door de hand meer te openen of te sluiten.